Trong bài viết này tôi muốn phân tích khái niệm "công đức" mà các bạn hay nhắc tới, thật ra chúng ta hay nhầm lẫn giữa việc thiện và việc công đức, công đức là gì bạn biết không? Tôi xin nói rằng công đức là một năng lực đặc biệt giúp cho con người vượt qua bể khổ sông mê, chóng đến bờ giác ngộ và giải thoát, công đức có tính cách "vô lậu" hay "vô vi" nó giúp cho con người chuyển hóa tâm linh từ phàm phu tục tử thành Bồ Tát, Phật.
Nên nhớ rằng cho dù bạn có làm bao nhiêu điều tốt đẹp nhất trên đời thì bạn cũng chẳng có miếng công đức nào cả, bởi lẻ công đức là vấn đề rất thâm sâu thuộc về trí tuệ bát nhã, không liên quan gì đến việc thiện bạn đang làm, trừ khi bạn làm công việc này xuất phát từ tâm từ bi, không tham chấp si mê, không tư lợi cho bản thân và bạn phải hiểu từ bi thì khác với lòng thương người nhỏ hẹp chỉ dựa theo cảm xúc nhất thời, nghĩa là tôi giúp người này nhưng lại bỏ người kia vì người này dễ thương hơn người kia.
Có lẽ bạn đã từng nghe nói đến việc "tu phước" và " tu huệ"? Hãy nhớ rằng tu phước là được phúc đức còn tu huệ là được công đức, tu phước là công việc bên ngoài còn tu huệ là công việc bên trong, vì thế tôi đã nói ở trên để khẳng định rằng việc thiện bạn đang làm không có công đức mà chỉ có phúc đức, mà phúc đức cũng còn tùy thuộc rất nhiều vào động cơ đang thúc đẩy bạn đó, ví dụ một bệnh nhân đang cấp cứu nhưng bạn là một bác sĩ, bạn đang nỗ lực để giúp bệnh nhân đó thoát qua giai đoạn nguy hiểm, bạn làm việc với một sự tận tụy và nỗ lực ghê gớm để cứu người, ngay khi đó bạn làm việc không phải vì trách nhiệm uy tín mà vì lòng thương yêu đối với một con người, bạn cứu người vì thương yêu họ thì khác với việc bạn cứu người để được nổi tiếng, phúc đức là ở đây nè thưa bạn!
Bây giờ, tôi nói về công đức, nếu bạn bố thí cúng dường mà tâm không mong cầu gì cả, thi ân bất cầu báo đáp, cúng chùa để chùa có thêm phương tiện sinh hoạt ích lợi cho mọi người, tạo phương tiện cho chùa trong việc hoằng pháp lợi sinh, giúp chúng sanh xa lìa nghiệp ác…cũng như ta giúp người qua cơn khó khăn, túng thiếu mà không đắn đo suy nghĩ, không tính toán gì thêm nữa, thì chúng ta sẽ bớt đi tâm tham lam, bỏn sẻn, tăng trưởng tứ vô lượng tâm: từ, bi, hỉ, xả. Vậy là công đức đó.
Công đức là sự tu chứng thuộc về trí tuệ giác ngộ, sự chuyển biến của tâm, giúp bạn không vọng tưởng, tạp niệm, giúp bạn xả bỏ tâm tham sân si, tâm chấp ngã, chấp pháp, không biệt, không thành kiến, không kỳ thị, không ỷ mình là kẻ trên người trước, kẻ có nhiều công lao có nhiều tài năng, kẻ làm được nhiều việc không ai bằng và sống khiêm tốn, ngay thẳng, công bằng, chính trực. Vì vậy công đức là ở pháp thân, nó sẽ phát sinh trí tuệ bát nhã, không do tu phước, không do làm những việc thiện mà nên!
Còn phúc đức thì sao? Đây là việc phước thiện bạn đã làm trong đời, tuy nhiên không phải bất cứ việc thiện nào bạn cũng được phúc đức. Vì sao vậy? Vốn con người là tham, sân, si…và bản năng tư lợi là bản năng cố hữu từ tham, sân, si mà ra, nếu như phải bỏ ra 1 phần lợi ích mà thu về 2 phần lợi ích thì trên thế giới này sẽ có hàng vạn người đi làm từ thiện, bởi nó tốt đẹp trên danh nghĩa mà còn có lợi ích về tinh thần lẫn vật chất nữa